ถ้าถามว่าเวลาไปทำบุญไหว้พระ ขอพรอะไรบ้าง? เชื่อว่าการขอให้ถูกหวยอาจเป็นพรลำดับต้นๆ ที่คนมักขอกัน ไม่ใช่แค่นั้น ในชีวิตประจำวัน เราได้ยินข่าวเกี่ยวกับสลากกินแบ่งรัฐบาลหรือลอตเตอรี่ตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นมหากาพย์การแย่งหวย การขายลอตเตอรี่เกินราคา คนที่ถูกหวยรางวัลที่ 1 หลายๆ ใบ ตลอดจนเลขเด็ดต่างๆ จึงไม่เกินจริงหากจะบอกว่า ‘หวย’ heng vip กลายเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมไทยร่วมสมัยไปแล้ว กระนั้น ความคุ้นชินก็อาจทำให้บางทีเราลืมคำถามพื้นฐานกันเลยว่า “ทำไมคนถึงซื้อหวย?” การตัดสินใจซื้อหวยเป็นพฤติกรรมที่มีเหตุผลขนาดไหน หรือเป็นเรื่องอารมณ์ล้วนๆ บทความนี้ชวนมาสำรวจคำอธิบายเกี่ยวกับพฤติกรรมการซื้อลอตเตอรี่ในทางเศรษฐศาสตร์กัน ลอตเตอรี่คือเกมที่ถูกออกแบบมาให้คนซื้อ ‘ขาดทุน’ หากมองในมุมการลงทุนแล้ว คงยากที่จะบอกว่าการซื้อลอตเตอรี่เป็นการลงทุนที่ดี เพราะต่อให้เราซื้อลอตเตอรี่ทุกเลข เราก็ยังไม่ได้กำไร ในกรณีของไทย ลอตเตอรี่มีจำนวนทั้งสิ้น 1 ล้านเลข (ลอตเตอรี่มี 6 หลัก) ถ้าซื้อทุกเลขก็ต้องใช้เงินลงทุนทั้งสิ้น 80 ล้านบาท (สมมติว่าเราซื้อได้ทุกเลข ในราคา 80 บาท) โดยเราจะได้ทุกรางวัลตั้งแต่รางวัลที่ 1 ถึงรางวัลเลขท้าย 2 ตัว แต่เราจะได้ผลตอบแทนรวมเพียงแค่ 48 ล้านบาทเท่านั้น ซึ่งเท่ากับว่าเราขาดทุนจากการซื้อหวยไปถึง 32 ล้านบาท หรือมีผลตอบแทนจากการลงทุน (Return on Investment: ROI) ที่ติดลบ 40% (ดูตารางที่ 1) อยู่กับหวยอย่างเข้าใจ อยู่อย่างไรไม่เจ็บตัว การเล่นหวย หรือซื้อลอตเตอรี่เดือนละไม่กี่ร้อยพอให้ได้ตื่นเต้น heng vipheng vip โดยไม่กระทบรายจ่ายอื่นๆ ในชีวิต ย่อมไม่สร้างปัญหา หนำซ้ำยังดีต่อจิตใจ ทำให้คนเราได้ฝันกลางวัน เยียวยาความอ่อนล้าจากภาระที่วุ่นวาย แต่เมื่อใดก็ตามที่การซื้อลอตเตอรี่ หรือเล่นหวย กระทบชีวิตในด้านอื่นๆ เช่น ซื้อหวยจนไม่มีเงินจ่าย เจ้ามือต้องตามทวง หรือตระเวนหาเลขเด็ดทุกสำนักจนไม่ได้พักผ่อน เสียการเสียงาน กระทบความสัมพันธ์ในครอบครัว ก็อาจเป็นสัญญาณว่าเรากำลังติดหวยในลักษณะที่เป็นการพนัน สิ่งที่ต้องรู้เท่าทันก็คือ คนเรามักคิดเข้าข้างตัวเอง ยิ่งหากเพิ่งพลาดรางวัลไปแค่เลขไม่กี่ตัวก็มักอยากแก้มือ อยากลองอีกสักงวด โดยไม่ทันตระหนักว่าทั้งหมดนี้อาจเป็นอคติของความเป็นไปได้ (Availability Bias) เมื่อได้ยินว่ามีคนถูกรางวัล ก็เชื่อว่าเราก็มีโอกาสถูกรางวัลได้ โดยละเลยความจริงที่ว่าคนไม่ถูกรางวัลนั้นมีมากกว่า เมื่อยิ่งซื้อบ่อย ซื้อเยอะ ก็ยิ่งตกหลุมพรางของคำว่า ‘เกือบถูก’ ทำให้เรายิ่งถลำลึกไปสู่ความรู้สึกอยาก ‘ถอนทุน’ ที่ไม่รู้ว่าหากถูกรางวัลขึ้นมาจริงๆ จะคุ้มกับเงินที่เสียไปหลายงวดก่อนหน้านี้หรือเปล่า สำหรับสังคมที่คนส่วนใหญ่ฝากความหวังไว้กับหวยมากกว่าหวังจะรวยด้วยลำแข้งของตัวเอง ก็เป็นเรื่องที่น่าคิดว่าจริงๆ แล้วต้นตอของปัญหาอยู่ที่ไหน ทำไมคนในสังคมจึงไม่อาจคาดหวังชีวิตที่ดีกว่าจากการพยายามทำงานสร้างตัวด้วยตนเอง ปัญหาอยู่ที่คุณภาพประชากร หรืออยู่ที่การเข้าถึงทรัพยากรต่างๆ อย่างเท่าเทียม เพราะหากเป็นอย่างหลังพรุ่งนี้ ของคำกล่าวที่ว่า ‘พรุ่งนี้รวย’ ก็คงมาไม่ถึงสักที